شورای عالی بورس

بالاترین رکن بازار اوراق بهادارشورای عالی بورس است و مهم‌ترین نقش آن تصویب سیاست‌های کلان و خط مشی‌های بازار و همچنین اعمال نظارت بر اجرای قانون بازار اوراق بهادار است. اعضای شورای بورس متشکل از:وزیر امور اقتصاد و دارایی در سمت ریاست شورا، وزیر بازرگانی، رئیس بانک مرکزی، روسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در سمت دبیر شورا و سخنگوی سازمان، ۳ نفر خبره مالی از بخش خصوصی با مشورت تشکل‌های حرفه‌ای بازار به پیشنهاد وزیر امور اقتصاد و دارایی و تصویب هیئت وزیران، یک نفر خبره از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذی‌ربط و تصویب هیئت وزیران برای هر بورس کالایی.

سازمان بورس و اوراق بهادار

سازمان بورس و اوراق بهادار ( سبا )  موسسه عمومی خصوصی می باشد که توسط هیئت مدیره ۵ نفره که از بین کارشناسان بخش خصوصی که دارای حسن شهرت و تجربه در رشته مالی هستند با پیشنهاد رئیس شورا و تصویب شورا گزینش می‌شوند، اداره می‌شود. طبق قانون بازار اوراق بهادار این نهاد شکل گرفته  تا زیر نظر شورای عالی بورس به تدوین قوانین و مقررات و نظارت بر اجرای آن‌ها و سایر وظایف تصویب شده در قانون بازار بورس و اوراق بهادار می‌پردازد. به این معناکه مقام ناظر در بازار اوراق بهادار ایران به دو نهاد شورای عالی بورس و سازمان بورس و اوراق بهادار تقسیم می‌شود.

بورس اوراق بهادار تهران

بورس اوراق بهادار  شرکت سهامی عام انتفاعی می باشد که عملیات اجرایی بازار  بر عهده دارد. از مهم‌ترین وظایف این نهاد می‌توان به بخش هایی از قبیل تشکیل، سازماندهی و اداره بازار اوراق بهادار، پذیرش اوراق بهادار، وضع و اجرای ضوابط حرفه‌ای و انضباطی برای اعضا و نظارت بر فعالیت آن‌ها ونظارت بر حسن انجام معاملات اوراق بهادار پذیرفته‌شده معرفی کرد. اداره بورس اوراق بهادار تهران بر عهده هیئت مدیره ۷ نفره است که افراد این مجمع عمومی را انتخاب می‌کنند. افراد این مجمع به مدت مدت ۲ سال انتخاب می‌شوند. اداره امور اجرایی هم از وظایف مدیر عامل شرکت است که به وسیله هیئت مدیره انتخاب می‌شود.

بورس کالای ایران:

بورس کالا، بازار متشکل و منسجمی می باشد که بسیاری ازعرضه‌کنندگان، کالای خود را در آن عرضه می‌کنند. این کالاها توسط کارشناسان قیمت‌گذاری شده و بعدازآن  به خریداران فروخته می‌شود. مهمترین اهداف بورس کالا میتوان به این موارد اشاره کرد: ۱– تشکیل بازاری قانونمند  و سازمان یافته بابت تسهیل داد و ستد کالاها. ۲– سامان دهی بازار کالاها ۳– یافتن  شفاف قیمت کالاها بر اساس تعامل و تقابل عرضه و تقاضا و نیاز بازار . ۴– نظارت اعمال مدیریت ریسک در بازار  ۵– امکان انجام معاملات نقد، نسیه، سلف، آتی و اختیار  با استفاده از ابزار های نوین مالی. ۶– توسعه سرمایه گذاری و فراهم سازی تسهیلات مالی برای خرید و فروش. ۷– اطلاع دهی درموردوضعیت بازار داخلی و خارجی کالاهای پذیرش شده

فرابورس ایران:

بازار فرابورس ایران زیر نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار و با مجوز شورای عالی بورس جهت توسعه صدور و مبادله ابزارهای مالی ایجاد شده است. دستورالعمل پذیرش و عرضه اوراق بهادار در فرابورس ایران، در ۴ بازار انجام می شود  در  بازار اول، دوم اوراق مشارکت، انواع اوراق بهادار پذیرفته و در بازار سوم، تنها عرضه اوراق بهادار انجام می شود.

تفاوت بازار فرابورس ایران با بورس اوراق بهادار تهران:

۱- ورود به بازارهای فرابورس ایران نسبت به بورس اوراق بهادار تهران شرایط و الزامات کمتر و راحت تری برای پذیرش اوراق بهادار دارد. واینکه تنوع بازارها در فرابورس به نسبت بورس بیشتر است

۲-دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران همانند دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس تهران مصوب اول دی ۱۳۸۶ انجام می‌شود. به اینگونه که پذیرش اوراق بهادار در فرابورس ایران طبق دستورالعمل جداگانه تحت عنوان “دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران” مصوب ۲۵ فروردین ۱۳۸۸ صورت می‌گیرد.

۴-قوانین استاندارد اقلام مورد مبادله در بازار فرابورس انعطاف پذیر می باشند یعنی قوانین معمولاً ناشی از توافق طرفین است. نکته: حد نوسان مجاز روزانه بازار فرابورس همانند بازار بورس ۵± درصد قیمت پایانی روز کاری قبل است.